Twee volkeren, een gedeelde strijd

Omdat het Verenigd Koninkrijk in 1914 nog geen dienstplicht had ingevoerd en het Britse beroepsleger niet groot genoeg was om het gevecht met de Duitse strijdkrachten aan te gaan, deed de toenmalige regering beroep op een groot aantal oorlogsvrijwilligers. De Britse manier van werken zorgde al snel voor wrevel in bij de katholieke Ieren. Zo kregen de unionisten in Ulster (of ‘Noord-Ierland’, zoals ze het zelf noemen) vrij snel de goedkeuring om een eigen ‘36st Ulster Division’ op te richten. Op hetzelfde moment probeerde de nationalistische voorman John Redmond hetzelfde te bekomen voor zijn katholieke vrijwilligers. Hij was ervan overtuigd dat Ierse dienstneming de Britten ervan zouden overtuigen dat de Ieren door hun inzet ‘Home Rule’ als beloning zouden krijgen. De Britse legertop toonde echter een weigerachtige houding tegenover het idee om Ierse nationalisten te bewapenen en te trainen. Het kostte de nationalistische Ieren heel wat moeite voor hun eigen Ierse divisie tot stand kwam. Merk hierbij op, dat ‘zelfs’ de zo verdrukte Ieren verkregen waar de Vlamingen heel de oorlog vergeefs om smeekten: eigen eenheden in het Belgisch leger. De 16^e Ierse Divisie weerde zich dapper aan het westelijke front, maar kreeg hoe langer de oorlog duurde steeds zwaardere kritiek vanuit de Britse legertop te verduren. Die stelde zich vragen bij de politieke loyauteit van de Ieren, die streden in een Brits uniform. De Iers-republikeinse Paasopstand van april 1916 in Dublin zal de opinie van de legerleiding ten opzichte van de Ieren zeker niet hebben verbeterd. Dit alles ten onrechte volgens onderzoeker Jan Huijbrechts, die bij de voorstelling van zijn vorig jaar verschenen boek Verdrongen verleden. De 16e (Ierse) Divisie in Vlaanderen – 1917 opperde dat de nationalisten ondanks de verdachtmakingen en het onbegrip ‘tot het bittere einde vochten trouw aan hun soldateneed, hun bataljons en hun frontkameraden.’

Daarnaast verklaarde Huijbrechts: “Veel Vlaamsgezinde intellectuelen aan het IJzerfront volgden, zeker na de Paasopstand in 1916, met grote belangstelling de evolutie in Ierland. Terwijl in Ierland de revolutie voor de deur stond, droomden heel wat jongemannen in de loopgrachten aan de IJzer van hun eigen ‘bevrijdende daad’. Net zoals de Ierse vrijwilligers in de 16e Divisie voelden vele Vlaamsgezinden in het leger zich niet begrepen door de legerleiding en verraden door de regering en de koning. Zij merkten dat de al in 1916 gedane belofte van gelijkheid in rechte en feite in realiteit niets meer was dan een lege doos. Net zoals de Ierse nationalistische vrijwilligers vrij snel doorkregen dat Home Rule niet meteen voor morgen zou zijn… […] Vele militanten van de Frontbeweging waren overtuigde katholieken en doordesemd van de idee van het martelaarschap en de offerdood. Ze meenden het toen ze in ‘Vlaanderens dageraad aan de IJzer’, het basisdocument van de Frontbeweging, stelden dat ‘Alle offers, die de zaak van Vlaanderen mocht vergen, blijmoedig door ons zullen worden gebracht…’ Een offercultuur die baadde in het waas van de romantiek, en een idee die door veel katholieke nationalistische én republikeinse Ieren werd omhelsd en in de ogen van velen subliem tot uiting kwam in de executies van de leiders van de Paasopstand: het ultieme bloedoffer voor de vrijheid.”

Wat houdt ons als Vlaamse beweging tegen om de contacten met de Ieren en andere voor zelfstandigheid ijverende volkeren weer te versterken? Dit slechts met aandacht voor het gedeelde ideaal van zelfbestuur. Hopelijk is het volgende bestuur van de Vlaamse Volksbeweging vanaf 2019 bereid om samen met mij en andere jonge geïnteresseerden te ‘hersenhozen’ over manieren om tot een sterker internationaal netwerk te komen. Met de Catalanen werkt het, waarom dan niet evenveel moeite doen om anderen van samenwerking te overtuigen? Ik weet het: makkelijker gezegd dan gedaan, ik ben zelf ook al tegen de lamp gelopen door bepaalde ego’s in het buitenland. Daar mogen we ons echter niet door laten afschrikken. Er zijn zoveel mogelijkheden om de volkeren van Europa dichter bij elkaar te brengen, puur op basis van een gedeeld streven naar de vrijheid van het eigen volk.